Γνωρίζοντας την ιστορία μας
Η Μεγάλη Παρασκευή των Επτανήσων
Ο Άρης Πορτοσάλτε συναντά τον καθηγητή Συγκριτικής Φιλοσοφίας της Θρησκείας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, κ. Μάριο Μπέγζο και τον κ. Κώστα Καρδάμη, καθηγητή Μουσικολογίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Η Μεγάλη Παρασκευή του Χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας, η σημασία της, το μήνυμα και η εσωτερικότητα που την χαρακτηρίζουν, χαρακτηριστικά ακούσματά της, αλλά και της ευρύτερης πασχαλινής περιόδου, όπως αυτά διαμορφώθηκαν μέσω της πολυσυλλεκτικής δυναμικής εμπειρίας των Ιονίων Νήσων. Ένα πολυφωνικό «Σήμερον κρεμάται» του 17ου αιώνα που αποκαταστάθηκε πρόσφατα, το εμβληματικό τροπάριο της Κασσιανής στην ευρέως διαδεδομένη εκδοχή του Νικόλαου Μάντζαρου και ακούσματα από πένθιμα εμβατήρια Κερκυραίων και μη συνθετών ερμηνευμένα από τις μπάντες των τριών φιλαρμονικών σωματείων της πόλης της Κέρκυρας.
Θέατρο και θέαμα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα
Πάνω από 20 προσκεκλημένοι, καταξιωμένοι καθηγητές και ειδικοί ερευνητές από τον εξωπανεπιστημιακό χώρο, αναπτύσσουν μια πλούσια θεματολογία για το θέατρο και το θέαμα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η γέννηση και άνθηση του θεάτρου στην αρχαιότητα, τα νέα είδη στην ελληνιστική εποχή, η βυζαντινή χιλιετία, η επανίδρυση του ελληνικού θεάτρου στη βενετοκρατούμενη Κρήτη, το «Θέατρο των ιδεών», η σκηνοθεσία και οι performances. Την επιστημονική επιμέλεια των εκπομπών έχει ο επίτιμος καθηγητής της Σχολής Θεατρικών Σπουδών στο ΕΚΠΑ, κ. Βάλτερ Πούχνερ.
28η Οκτωβρίου
28η Οκτωβρίου - Το ΟΧΙ στον Ολοκληρωτισμό.
Ελληνοτουρκικές σχέσεις 1974-2018
Οι τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η κρίση με το Χόρα/Σισμίκ το 1976, το Πρακτικό της Βέρνης, η κρίση του Μαρτίου του 1987 και η κρίση με τα Ίμια το 1996. Η υπόθεση Οτσαλάν, η διπλωματία των σεισμών και πως φτάσαμε στο Ελσίνκι το 1999. Οι προσπάθειες για διάλογο με έμφαση στο Νταβός το 1988 και στη διαδικασία των διερευνητικών συνομιλιών μετά το 2000. Η ελληνική μειονότητα στην Τουρκία, η μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις κατά την περίοδο Ερντογάν μέχρι σήμερα.
Ο ολοκληρωτισμός στον 20ο αιώνα
Ο ΣΚΑΪ 100,3 στο πλαίσιο των ραδιοφωνικών εκπομπών του «Γνωρίζοντας την ιστορία μας», παρουσιάζει το φαινόμενο του ολοκληρωτισμού στον 20ο αιώνα. Η συζήτηση καλύπτει σημαντικά θεωρητικά ζητήματα, όπως ο ορισμός, τα χαρακτηριστικά και οι προϋποθέσεις των ολοκληρωτικών καθεστώτων, οι διαφορές τους από τον απλό αυταρχισμό και η σχέση τους με τη σύγχρονη κοινωνία.Στις εκπομπές, εξετάζονται τα φαινόμενα του φασισμού και του ναζισμού κατά τον Μεσοπόλεμο: ο τρόπος ανόδου των κομμάτων αυτών στην εξουσία, η λαϊκιστική τους φύση, ο τρόπος της επιβολής του ολοκληρωτισμού τους, η αντίληψή τους για το κράτος και για το άτομο και τέλος η πτώση τους. Κατόπιν, συζητείται το σοβιετικό καθεστώς στην ευρύτερη περίοδο από την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 ως την πτώση του το 1991. Αναλύονται η δομή του κράτους, η οικονομική του πολιτική, η σχέση με τους διαφωνούντες και οι μεγάλες εκκαθαρίσεις της δεκαετίας του 1930, το ιδιότυπο φαινόμενο της εξουσίας του Ιωσήφ Στάλιν, αλλά και η αποσταλινοποίηση μετά το 1956. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και η συμβολή της ΕΣΣΔ στη συμμαχική νίκη της εξασφάλισαν μεγάλη διεθνή ακτινοβολία, αλλά στη μεταπολεμική εποχή ήρθαν η οικονομική αποτυχία, η αδυναμία του καθεστώτος να προσαρμοστεί στα σύγχρονα οικονομικά δεδομένα, καθώς και η φάση της γραφειοκρατικής τελμάτωσης επί Λεονίτ Μπρέζνιεφ, που οδήγησε τελικά στην κατάρρευση του κράτους.
Το φαινόμενο της Κίνας έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή το καθεστώς αυτό επιβιώνει, αλλά με σημαντικές μεταλλαγές, ως τις ημέρες μας, διεκδικώντας έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεθνείς και στις οικονομικές εξελίξεις. Σχολιάζονται η άνοδος του κινεζικού καθεστώτος υπό τον Μάο Τσετούνγκ, οι μεγάλες του ακρότητες που κορυφώθηκαν με την Πολιτιστική Επανάσταση, αλλά και η μετεξέλιξή του μετά τον θάνατο του ιδρυτή του. Τίθεται το ερώτημα της πολιτικής ταυτότητας της σύγχρονης Κίνας: τι είναι το καθεστώς που σήμερα κυβερνά μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στον κόσμο μας; Επίσης, γίνεται αναφορά στην σημαντική ακτινοβολία που είχε το κομμουνιστικό σύστημα στον Τρίτο Κόσμο.
Με τον Άρη Πορτοσάλτε συζητούν οι καθηγητές:
Θάνος Βερέμης, Θανάσης Διαμαντόπουλος, Νίκος Μαραντζίδης, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου και Ευάνθης Χατζηβασιλείου
Επιστημονική επιμέλεια: Ευάνθης Χατζηβασιλείου
100 χρόνια από τη γενοκτονία των Ποντίων
1919: μία μαύρη σελίδα της ιστορίας για την ανθρωπότητα ολόκληρη. 353.000 Έλληνες του Πόντου σφαγιάζονται και αφανίζονται από τις πατρογονικές του εστίες. Ένα ζωηρό κομμάτι του ελληνισμού, που ζούσε και επιβίωνε για περίπου 3000 χρόνια, χάνεται.
Έστιν ουν τραγωδία
Τι είναι η τραγωδία; Μουσειακό είδος, ή μήπως ένα ζωντανός τρόπος σκέψης που μιλάει ακόμη και για τον δικό μας κόσμο; Μια αντίληψη για τον άνθρωπο, ικανή να καλύψει το κενό που άφησαν οι μεγάλες ιδεολογίες του 20ου αιώνα; Ένα ταξίδι που ξεκινά από τους μεγάλους Έλληνες τραγικούς και καταλήγει στο σήμερα. Μαζί μας στο ταξίδι, ο καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας, Περικλής Βαλιάνος, ο σκηνοθέτης, Βασίλης Παπαβασιλείου και ο συγγραφέας, Τάκης Θεοδωρόπουλος.
Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου
Ασκληπιείο της Επιδαύρου, το θεραπευτικό κέντρο της αρχαιότητας. Ο Άρης Πορτοσάλτε και ο καθηγητής Αρχαιολογίας κ. Βασίλης Λαμπρινουδάκης, παρουσιάζουν μια μοναδική ξενάγηση του Ασκληπιείου της Επιδαύρου.
Ο ιστορικός Ιησούς
Ο Άρης Πορτοσάλτε παρουσιάζει το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ο ιστορικός Ιησούς». Μία διαδρομή στα ρωμαϊκά χρόνια, την κοινωνία της εποχής, τις δομές της, την πίστη και τις αξίες της. Αυτή την εποχή ο Ιησούς ξεκινά τη διδασκαλία του, επιλέγει τους μαθητές του, ταξιδεύει σε όλες τις περιοχές γύρω από τη Γαλιλαία και προκαλεί με τους λόγους του, ενώ ταυτόχρονα οι ιδέες του αναστατώνουν την καθεστηκυία τάξη. Στο δίωρο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ, παρουσιάζονται τα Πάθη του Κυρίου και η πορεία του προς το Θάνατο και την Ανάσταση. Καλεσμένοι, ο Χρήστος Καρακόλης, Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, και ο Στέλιος Αραβαντινός, καθηγητής θεολογίας.
200 χρόνια ελληνικου κράτους
Ο Έλληνας ιστορικός, Γιώργος Δερτιλής, μιλάει για τη φιλοπατρία, τον εθνικισμό, το λαϊκισμό, τις χρεωκοπίες του ελληνικού κράτους, την εκπαίδευση, την απαιδευσία, αλλά και για την εμπιστοσύνη του στην Ελλάδα.
Επτάνησα
Η ιστορία, η λογοτεχνία, η μουσική, το πολιτισμικό αποτύπωμα και η κουζίνα των Επτανήσων ως ενιαία πολιτισμική ενότητα, αλλά και όπως αυτά διαμορφώθηκαν στο κάθε νησί ξεχωριστά. Ένα ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για την ομοιομορφία και την κοινή πορεία των Επτανήσων, αλλά και για τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του καθενός.
Το Μακεδονικό Ζήτημα
Το Μακεδονικό Ζήτημα, οι απαρχές, οι φάσεις, η ιστορική εξέλιξη και οι σύγχρονες διαστάσεις του.Για πρώτη φορά στην ελληνική ραδιοφωνική ιστορία, η συνολική ιστορία του Μακεδονικού Ζητήματος, από την γέννεσή του το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, έως σήμερα.
Οι άξονες γύρω από τους οποίους διαχρονικά εξελίσσεται το Μακεδονικό Ζήτημα είναι οι εξής:
- ο ρόλος του Πανσλαβισμού
- η ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχείας το 1870
- η «Μεγάλη Βουλγαρία» της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου
- ο Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908) και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)
- ο ρόλος της Κομμουνιστικής Διεθνούς
- οι Γιουγκοσλάβοι Παρτιζάνοι και ο ρόλος του Τίτο
- η σύσταση της «Λαΐκής Δημοκρατίας» της Μακεδονίας
- ένα «ανύπαρκτο ζήτημα»
- η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η σύσταση της ΠΓΔΜ
- η διαμάχη Ελλάδας - ΠΓΔΜ για το όνομα και την πολιτισμική κληρονομιά
- ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων
- η οικοδόμηση του εθνικού μύθου στα Σκόπια και ο «εξαρχαϊσμός» της κυβέρνησης του Νίκολα Γκρουέφσκι
- οι αέναες διαπραγματεύσεις και οι προοπτικές επίλυσης.
Με τον Άρη Πορτοσάλτε συζητούν οι καθηγητές:
Θάνος Βερέμης, ομότιμος Καθηγητής, ΕΚΠΑ
Αλέξανδρος Μαλλιάς, Πρέσβης επί τιμή
Σπύρος Σφέτας, Καθηγητής ΑΠΘ
Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΑΠΘ
Επιστημονική επιμέλεια: Ιάκωβος Μιχαηλίδης
Η ελληνική ιστορία από το 1967 ως και το 2000
«Γνωρίζοντας την ιστρία μας: Η ελληνική ιστορία από το 1967 ως και το 2000». Μια προσπάθεια να συζητηθεί η πιο πρόσφατη περίοδος της ιστορίας μας, με νηφαλιότητα, επιστημονική αξιοπιστία, αλλά και κριτικό πνεύμα.Επιστημονική επιμέλεια: Ευάνθης Χατζηβασιλείου
Παρουσίαση: Άρης Πορτοσάλτε
Η ελληνική μουσική από την αρχαιότητα έως σήμερα
Ο ΣΚΑΪ 100,3 στο πλαίσιο των ραδιοφωνικών εκπομπών του «Γνωρίζοντας την ιστορία μας», παρουσιάζει το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ «Γνωρίζοντας την ιστορία μας: Η ελληνική μουσική από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα». Eπιστήμονες και ερευνητές διαφόρων ειδικοτήτων, όπως Μουσικολόγοι, Εθνομουσικολόγοι, Ιστορικοί, Κοινωνιολόγοι, Ανθρωπολόγοι της Τέχνης μιλούν για τον ρόλο και τη σημασία της μουσικής στην Αρχαία Ελλάδα, τους Μέσους Χρόνους και τους Νεότερους Χρόνους, με ζωντανά μουσικά παραδείγματα. Ένα πρωτότυπο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για όλα τα είδη μουσικής κατά περιόδους, για το ευρύ κοινό. Η μουσική στην αρχαιότητα θεωρείται μητέρα των Επιστημών και των Τεχνών και είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη Φιλοσοφία, την Αισθητική, τα Μαθηματικά. Αποτελείται από το τριφυές κίνηση-λόγος-μουσική και παίζει σπουδαίο ρόλο στον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο. Κατά τους Μέσους Χρόνους (βυζαντινή αυτοκρατορία) το βυζαντινό μέλος είναι η κύρια κι επίσημη έκφραση της λόγιας εκκλησιαστικής μουσικής παράδοσης. Τα μουσικά όργανα και ο χορός απαγορεύονται στη βυζαντινή μουσική, ενώ διαπιστώνονται επιρροές της ψαλτικής τέχνης από Ανατολή και Δύση. Στη θεματική για το δημοτικό τραγούδι αποσαφηνίζονται οι όροι «παραδοσιακή μουσική» και «μουσική παράδοση». Εξηγείται η καταγωγή, τα μουσικολογικά χαρακτηριστικά και η θεματολογία του δημοτικού τραγουδιού. Γίνεται λόγος για τα μουσικά όργανα της στεριανής και νησιωτικής Ελλάδας και ακούγονται ζωντανά μουσικά παραδείγματα. Στη θεματική για την αστικο-λαϊκή μουσική παρουσιάζονται τα μουσικά είδη, που γεννιούνται και διαμορφώνονται στα αστικά κέντρα της Ελλάδας και της Μικρασίας, από τα τέλη του 19ου ως και τα μέσα του 20ου αιώνα: σμυρναίικο-πολίτικο, οπερέτα, επιθεώρηση, επτανησιακή καντάδα, αθηναϊκή καντάδα, ελαφρό τραγούδι, ρεμπέτικο, λαϊκό τραγούδι, «έντεχνο-λαϊκό». Στον εν λόγω κύκλο εκπομπών παρουσιάζεται το πανόραμα του ελληνικού πενταγράμμου του 20ού αιώνα μαζί με τους κύριους εκφραστές του κάθε είδους μέσα στο ιστορικό-κοινωνικό και πολιτισμικό τους πλαίσιο. Ιδιαίτερες στάσεις στο ελαφρό τραγούδι της εποχής του Αττίκ, στο πειραιώτικο ρεμπέτικο του Βαμβακάρη, στον ρόλο του λαϊκού τραγουδιού στον εμπορικό κινηματογράφο, στη Σχολή Χατζιδάκι-Θεοδωράκη, στο ελληνικό ροκ και στους χορευτικούς συρμούς των δεκαετιών του 40, του 50 και του 60. Την επιστημονική επιμέλεια, τον προγραμματισμό και τον συντονισμό του ντοκιμαντέρ έχει η κα. Ρενάτα Δαλιανούδη, διδάκτωρ Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, λέκτορας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και καθηγήτρια-σύμβουλος στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Ο Άρης Πορτοσάλτε και η κα. Ρενάτα Δαλιανούδη συνομιλούν με περισσότερους από 20 έγκριτους επιστήμονες, ερευνητές και μουσικούς και παρουσιάζουν –για πρώτη φορά στο ελληνικό ραδιόφωνο- την ιστορία της ελληνικής μουσικής κατά είδη και ιστορικές περιόδους.
